Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych, obradująca pod przewodnictwem posła Marka Biernackiego (PO), przewodniczącego Komisji, omówiła:
– system naboru i szkolenia w służbach mundurowych resortu spraw wewnętrznych,
– szkolenia w zakresie krajowego systemu ratowniczego.
Komendant główny Państwowej Straży Pożarnej, Szef Obrony Cywilnej Kraju, nadbryg. Wiesław Leśniakiewicz:
Panie przewodniczący, panie ministrze, szanowni państwo, nie ulega wątpliwości, że system edukacji pożarniczej jest ściśle powiązany z systemem szkolnictwa wyższego, o czym wspomniała pani poseł Łybacka. W tym systemie uczestniczy Szkoła Główna Służby Pożarniczej, kształcąca na dwóch kierunkach. W inżynierii bezpieczeństwa pożarowego mieści się cały panel kształcenia oficerów PSP. Średniorocznie mamy około 150 absolwentów tego kierunku. Drugim kierunkiem jest inżynieria bezpieczeństwa cywilnego. W tym kierunku kształcone są osoby, które mają zająć się bezpieczeństwem cywilnym, realizowanym w naszym kraju na różnych poziomach odniesienia. Chodzi zarówno o władze samorządowe, jak również administrację rządową. Oczywiście, mamy szkoły aspirantów PSP i Centralą Szkołę PSP w Częstochowie. Te szkoły mieszczą się w systemie oświatowym, kształcąc i przygotowując techników pożarnictwa. Natomiast cały system szkolenia i doskonalenia zawodowego jest realizowany poprzez Szkołę Podoficerską PSP w Bydgoszczy, jak również 15 ośrodków szkolenia pożarniczego.
W tym materiale, który przedstawił pan minister, ograniczaliśmy się głównie do obszaru związanego z systemem szkolenia i doskonalenia zawodowego. Pominęliśmy faktycznie szereg aspektów kształcenia realizowanego przez szkoły i ośrodki szkolenia na rzecz ochrony ludności czy obrony cywilnej. Pominęliśmy również panel współpracy międzynarodowej, o czym zechciała wspomnieć pani minister Łybacka. Dla przykładu, Szkoła Aspirantów PSP w Krakowie ma doskonałą specjalizację związaną z przygotowaniem kadry na rzecz ochrony obiektów zabytkowych. Przygotowujemy tam przede wszystkim ochronę dóbr kultury. Owszem, w materiale nie podnosiliśmy tych aspektów, bowiem skupialiśmy się na obszarach związanych ze szkoleniem i doskonaleniem zawodowym, realizowanym głównie na rzecz PSP.
Nie ulega wątpliwości, że przy przyjęciu do PSP nadal obowiązuje przepis związany z uregulowaniem stosunku wojskowego. Wynika to również z odniesienia się do pewnych aspektów czy elementów przedwstępnych badań lekarskich, wiążących się z przygotowaniem przyszłych kandydatów do wojska. Owszem, przed nami jest cały proces zmiany reguł prawa, odnoszących się do tego elementu, natomiast dzisiaj – powiem szczerze – wymagamy również wpisu w książeczce wojskowej, który oznacza uregulowany stosunek do służby wojskowej. Takie wpisy są z reguły uzyskiwane przez tych kandydatów, którzy ubiegają się o przyjęcie do służby w PSP. Natomiast czeka nas proces związany ze zwolnieniem z tego obowiązku kandydatów, którzy w przyszłości będą starali się o przyjęcie do służby w PSP.
Obecnie nie przewidujemy jeszcze preferencji w odniesieniu do absolwentów szkół profilowanych, o których zechciał wspomnieć jeden z panów posłów, bowiem system naboru do szkół pożarniczych jest systemem otwartym. Wychodzimy z założenia, że najważniejsze jest posiadanie przez kandydatów do szkół aspirantów PSP określonej wiedzy i umiejętności z dwóch obszarów – chemii i fizyki. Ważny jest również element związany z przygotowaniem psychofizycznym. Aktualnie w preferencjach nie zakładaliśmy, że powinna być brana pod uwagę młodzież, która będzie kończyła szkoły profilowane. Owszem, mamy elementy preferencyjne i być może spróbujemy je tak rozszerzyć, żeby objąć tę formę kształcenia, ale to nie jest czynnik ważący przy przyjęciu do szkół aspirantów.
Jeżeli chodzi o aspekt związany z wykorzystaniem ośrodków i szkół pożarniczych, to już o tym mówiłem. Wspomnieli o tym również pan generalny inspektor i pan minister. Cały proces kształcenia we wszystkich formacjach jest tak realizowany, żeby ośrodki mogły sobie wzajemnie świadczyć pomoc przy realizacji określonego procesu przygotowania funkcjonariuszy w danych specjalizacjach. Wychodzimy z założenia, że cały proces edukacji i doskonalenia zawodowego jest na tyle drogi, jak również przygotowanie ośrodków jest na tyle kosztowne, że dobrze byłoby wskazać ośrodki wiodące przy realizacji konkretnych elementów związanych z doskonaleniem zawodowym kadr. Taki kierunek jest też przyjęty w ministerstwie. Korzystamy z możliwości, które nam stwarzają ośrodki czy szkoły policyjne, jak również udostępniamy nasze ośrodki szkolenia czy też nasze szkoły dla kształcenia funkcjonariuszy innych służb w określonych specjalizacjach. Na rzecz BOR robimy np. szkolenia z zakresu ratownictwa medycznego w Szkole Aspirantów PSP w Krakowie. Jest to jedna z form wzajemnego wykorzystywania możliwości, które są po stronie poszczególnych służb.
Odpowiem na pytanie dotyczące sposobu, w jaki na szkolenia kierowani są strażacy, którzy pełnią służbę w PSP. Przede wszystkim, to potrzeby kadrowe są elementem decydującym o przydziale miejsc dla poszczególnych jednostek PSP, poczynając od komend wojewódzkich, a kończąc na komendach miejskich i powiatowych. Przede wszystkim opiera się to na analizach poziomu przygotowania strażaków oraz potrzeb wynikających ze struktury etatowej danych jednostek. Z reguły jest tak, że strażacy oczekują na zajęcie danych stanowisk służbowych, posiadając określone kwalifikacje do zajmowania tychże stanowisk. Stąd też być może są jakieś przypadki, że strażak oczekuje na przyjęcie na dany profil kształcenia czy to w szkole aspirantów, czy to na studiach podyplomowych, ale przede wszystkim wynika to z tego, że zapewne w jego jednostce jest wystarczająca liczba funkcjonariuszy, którzy spełniają wymogi do zajęcia określonych stanowisk służbowych w jednostkach organizacyjnych.
Jeżeli chodzi o element sprawdzania przydatności do służby poprzez testy psychologiczne, to mamy test profilowany, przygotowany dla strażaków PSP. Nad testami psychologicznymi pracowali psychologowie, którzy od wielu lat są związani ze służbą. Fatycznie był taki czas, że przyjmowano strażaków do służby, bazując na testach przygotowywanych dla Policji. Natomiast już od kilka lat mamy własny standard niezbędny do określania predyspozycji osoby, która ubiega się o przyjęcie do służby. Jest on realizowany w całym kraju na tym samym poziomie.
Jeżeli chodzi o system szkolenia OSP oraz o jego odniesienia do całego systemu doskonalenia zawodowego i kształcenia PSP, to na te pytania spróbujemy odpowiedzieć w drugiej części naszego spotkania, gdy będziemy omawiać szkolenia w całym Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym. Powiemy, jak postrzegamy ten problem i jak ewentualnie chcielibyśmy realizować szkolenia. Jeśli pan przewodniczący pozwoli, to na pytania odpowiedzielibyśmy w drugiej części.
Odpowiem jeszcze na pytanie w kwestii wysuwanej przez panią profesor Łybacką, związanej – mówiąc oględnie – z przeprofilowaniem szkół aspirantów. Otóż bardzo głęboko zastanawialiśmy się nad tym aspektem i nie ulega wątpliwości, że jeżeli chcielibyśmy dokonać pewnego przeprofilowania naszych trzech szkół, które w tym zakresie przygotowują strażaków do służby, to musielibyśmy bazować na standardzie kształcenia. Oczywiście, mówię o kształceniu na kierunku inżynieria bezpieczeństwa. W konsekwencji wymagałoby to wydłużenia czasu kształcenia strażaków i właściwie dochodzilibyśmy do poziomu kształcenia przygotowywanego przez Szkołę Główną Służby Pożarniczej. I tu mamy…
Komendant główny PSP nadbryg. Wiesław Leśniakiewicz:
Nie ulega wątpliwości, że szkolenie e-learningowe również dla nas jest stworzeniem lepszych możliwości przygotowywania się do służby i doskonalenia zawodowego kadr PSP i innych formacji ratowniczych, w tym również OSP. Mamy ogromne trudności z mobilizacją strażaków-ochotników do kształcenia stacjonarnego, które w naszym odczuciu jest najbardziej efektywne, jeżeli chodzi o sposób przygotowywania się do służby. Stąd też jestem za tym, żeby stworzyć platformy e-learningowe do szkolenia OSP na podstawie już funkcjonujących programów przygotowanych przez komendanta głównego. Treści nauczania są już przygotowane. Faktycznie od 1 stycznia 2010 r. te treści będą posadowione na platformie e-learningowej i będzie istniała możliwość skorzystania z tej formuły przygotowania ochotników.
Pan poseł zapewne mówi o propozycjach, które pojawiają się w Internecie, ale dotyczy to chyba szkolenia z zakresu ratownictwa medycznego i kursów kwalifikowanej pierwszej pomocy. Powiem szczerze, że z tej formuły dzisiaj nie korzystamy i nie certyfikujemy strażaków PSP oraz ochotników w oparciu o te platformy, które są dzisiaj dosyć szeroko dostępne. Może nie tyle zresztą są one szeroko dostępne, co pojawiły się już na rynku. Będzie platforma dedykowana strażakom-ochotnikom, o której pan minister wspomniał, przy czym jest to pierwszy etap, bo w drugim etapie chcielibyśmy zaproponować platformę e-learningową z możliwością pełnego dostępu z każdego miejsca. Chodzi nie tylko o wioski internetowe, tylko o to, żeby strażnik-ochotnik, z reguły młody człowiek, mógł korzystać z całego sektora i przyswajać sobie treści teoretyczne. Założenie jest takie, że ten etap szkolenia kończymy egzaminem z teorii. Oczywiście, cały czas sprawdzamy, czy uczestnik szkolenia korzysta z tych treści, czy faktycznie zagląda na te strony i analizujemy, na jakim jest etapie przyswajania wiedzy. Potem sprawdzamy go tylko z treści teoretycznych i dopuszczamy do części praktycznej. Na tej podstawie uczestnik szkolenia uzyskuje kwalifikacje do wykonywania czynności ratowniczych w ramach OSP.
Wracam tutaj do zagadnienia, o którym wspominał pan poseł Skorupa, pytając o to, jaka jest korelacja między systemem szkolenia ochotników a systemem szkolenia PSP. Nie ulega wątpliwości, że cały system szkolenia ochotników zawiera pewne treści systemu kształcenia PSP, ale tylko i wyłącznie na pewnym poziomie przygotowania do wykonywania czynności ratowniczych. Strażak PSP przechodzi podstawowy kurs, który trwa około 500 godzin, natomiast kurs dla strażaka-ochotnika trwa 150 godzin. Powiem, że jest to pewna ułomność tego systemu, bo podzielam pogląd, że poziom przygotowania strażaka-ochotnika powinien być przynajmniej podobny do poziomu przygotowania strażaka PSP, bo bardzo często wykonuje on te same czynności ratownicze. Powiem wprost, że nie mamy dzisiaj żadnych szans na rozszerzenie kształcenia OSP, aby było ono takie samo, jak kształcenie PSP, z uwagi na ograniczania związane z mobilnością ludzi i trudnościami w zachęceniu ich do procesu szkolenia.
Podejmuję ogromne ryzyko, dopuszczając strażaków-ochotników z określonym poziomem kompetencji do współudziału w działaniach ratowniczych. Przy czym mam jedną uwagę. Strażacy-ochotnicy nie są organizatorami akcji ratowniczych, ani nie są odpowiedzialni za dowodzenie działaniami. Owszem, w przypadkach, gdy jest mniejsza skala zagrożenia, np. gdy pali się poszycie gleby, strażacy OSP sami prowadzą działania ratownicze. Jednak dzisiaj system jest tak skompilowany, że za dowodzenie działaniami ratowniczymi i za organizację tych działań są odpowiedzialni strażacy PSP. W każdym przypadku, kiedy faktycznie występuje jakiekolwiek zagrożenie życia albo mienia w większym zakresie, strażacy PSP muszą być na miejscu akcji. Prędzej czy później, ale są na miejscu akcji i mają obowiązek przejąć dowodzenie. Przejmują całą odpowiedzialność za działania ratownicze.
Jest jeszcze kwestia związana z szeroko dostępną dla społeczeństwa wiedzą, o czym wspomniała pan poseł Łybacka. Z uwagi na to, że Komendant Główny PSP jest Szefem Obrony Cywilnej Kraju chcielibyśmy zaproponować platformę e-learningową do samokształcenia obywatela, żeby umiał się zachować w określonych sytuacjach, np. zagrożenia życia albo w sytuacjach ekstremalnych, w których ewentualnie może się znaleźć. Taką rzecz również chcielibyśmy zaproponować poprzez dostęp do informacji, które będą umieszczone na określonych platformach lokalizacyjnych. Chcemy umieścić te treści głównie w obrębie szkół PSP, jak również wykorzystać możliwości jednostek podległych Komendantowi Głównemu PSP. Powiem szczerze, że nie zaproponowaliśmy żadnej formy takiego kształcenia, ale poprzez formułę kształcenia e-learningowego Szkoła Główna Służby Pożarniczej szkoliła na rzecz samorządów specjalistów z zakresu ochrony ludności. Swego czasu takie treści pojawiły się na stronach internetowych. Chodzi o informacje na temat tego, że SGSP poprzez swoją platformę udostępniła określone zasoby wiedzy osobom, które chciały podnieść albo uzupełnić swoje kwalifikacje do wykonywania zadań z zakresu obrony ludności, obrony cywilnej kraju i zarządzania kryzysowego. Nie wiem, ile osób skorzystało z tej formy kształcenia.
http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/405FE39009C7EDFCC12576710044ECA1/$file/0288706.pdf
